رهبر بودن یعنی زندگی کردن در مسیری که فکر می‌کنید درست است!
نازنین دانشور متولد آذرماه 1362 در تهران، فارغ‌التحصیل رشته IT دانشگاه امیرکبیر است. مدیر سایت تخفیفان، سابقه 10 ساله در زمینه تجارت الکترونیک در ایران، آلمان و انگلستان دارد. مدیرعامل تخفیفان از اولین افرادی است که به طور جدی در اکوسیستم استارتاپی ایران مشغول به کار شده است. شعار زندگی نازنین دانشور از گاندی بیان شده است :«شما باید مظهر تغییری باشید که می‌خواهید در جهان ببینید».
نازنین دانشور سال 90 سایت تخفیفان را راه‌اندازی کرده که یکی از موفق‌ترین کسب‌وکارها در حوزه تجارت الکترونیک است. تخفیفان سال 99 در چهارمین دوره جشنواره وب ایران، در حوزه کارآفرینی به‌عنوان سایت برتر معرفی شد و تندیس جشنواره را به خود اختصاص داد.
بنیانگذار تخفیفان را اینگونه معرفی می‌کند: ” تخفیفان بستری است برای ارائه تمامی انواع خدمات و محصولات مورد استفاده در زندگی روزمره، از رستوران‌ها و مراکز تفریحی تا انواع محصولات و سفر. تخفیفان تمامی این خدمات را با بالاترین میزان تخفیف و با استفاده از قدرت خرید گروهی ارائه می‌دهد. مشتریان تخفیفان با استفاده از وب‌سایت و یا روی گوشی موبایل خود بهترین پیشنهادات شهر را دریافت می‌کنند. با دریافت تخفیف بالا به سفر می‌روند، با تخفیف بالا کالاهای خود در حوزه دیجیتال، پوشاک، خانه و غیره را تهیه می‌کنند، با تخفیف‌های بالا تفریح می‌کنند و لذت می‌برند.
نازنین دانشور یکی از زنان تاثیرگذار و موفق دهه اخیر بوده که به گفته خود بارها شکست را تجربه کرده است. اما هنوز هم دست از تلاش نمی کشد و رهبری موفق در عرصه تجارت الکترونیک است. کرونا یکی از عواملی بود که تخفیفان را تا آستانه شکست پیش برد. در ادامه مصاحبه‌ای با محوریت موضوع رهبری و داستان مسیر پر چالش تخفیفان با نازنین دانشور داشته‌ایم.
رهبری اصلا یعنی چه؟ رهبری را چگونه تعریف می‌کنید؟
رهبری از دیدگاه‌های مختلف تعاریف متعددی دارد. اگر با دیدگاه تئوریک به رهبری نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که در چندسال اخیر، رهبری بیش از پیش مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است و در حال حاضر همه درباره آن صحبت می‌کنند. به نظرم اگر می‌خواهید یک رهبر باشید، باید آن تغییری که می‌خواهید در دنیا به وجود بیاید را آغاز کنید؛ یا شیوه‌ی نگاه کردن شما به مسائل، متفاوت‌تر از دیگران باشد.
رهبر بودن یعنی آن چیزی را که فکر می‌کنید درست است، زندگی کنید! مردم با دیدن رفتارهای شما به عنوان یک رهبر از شما تقلید می‌کنند. اگر بتوانید یکسری از ارزش‌ها و رفتارها را در خود نمو دهید، در رفتار پرسنل و همکاران نیز، به مرور دیده خواهد شد. در این صورت برای گروه و تیم خود، رهبر موفقی خواهد بود.
رهبری یک ویژگی ذاتی یا آموختنی و اکتسابی است؟
رهبری یک ویژگی آموختنی و اکتسابی است. شما رهبر به دنیا نمی‌آیید و رهبران برجسته با کتاب خواندن ساخته نمی‌شوند. بلکه شما با قرار گرفتن در موقعیت‌ها می‌توانید به طور متوالی رهبری را تجربه کنید و این ویژگی را کسب کنید.
ویژگی‌ها و توانمندی‌های رهبری موفق
در رهبری اولویت اول شما نیستید!
یک رهبر باید بتواند گروهی از افراد را با خود همراه و پشتیبانی کرده و به یک هدف نهایی برساند. شما نمی‌توانید یک رهبر باشید و مسیر تعیین شده در سر راه خود را تجربه و زندگی نکنید. در رابطه با ویژگی‌های یک رهبر؛ برای خودم یکسری ارزش‌ها، رفتارها و روش‌های مخصوص دارم و آنها را به عنوان پایه‌های رهبری موفق، تعریف کرده‌ام.
مهمترین رکن در رهبری، تعهد به فراتر از خود است. زمانی که در یک تیم شخص شما در اولویت دوم قرار بگیرد و تیم در اولویت اول، آن زمان شما یک رهبر هستید. آدم‌ها به این جریان نگاه می‌کنند که این رهبر تنها برای منافع شخصی خود تلاش نمی‌کند و بلکه این تلاش برای همه است.
یکی از بزرگترین رهبرهای دنیا؛ آنگلا مرکل، سرگذشت و زندگی حائز اهمیت و جذابی دارد. شیوه زندگی، رفتار و منش او بسیارمورد توجه است. به واسطه علاقه بسیارم به ایشان، بارها زندگی این رهبر آلمانی را مورد بررسی قرار داده‌ام. تعهد به فراتر از خود و اولویت قراردادن دیگران از ویژگی‌های بارز رهبری آنگلا مرکل است. به عنوان یک رهبر وقتی در جایگاهی قرار می‌گیریم، باید اولویت ما حفظ منافع جمعی باشد.
چرا با وجود مهاجرت به آلمان و انگلستان، دوباره به ایران بازگشتید؟
من تا به حال دو بار مهاجرت کرده‌ام و هر دو بار به ایران بازگشته‌ام. همیشه رویای این را داشتم در وضعیتی که همه در فکر رفتن هستند، من بمانم و رویای خود را بسازم! من با وجود موقعیت‌های شخصی و امکان اقامتم در کشورهای اروپایی، در عین حال منافع جمعی تیم خود را اولویت قرار داده و در نهایت برای بهبود وضعیت تیم تصمیم گرفتم در ایران زندگی کنم.
در رهبری باید عامل باشید نه قربانی
به بحث رهبری برمیگردیم. عاملیت؛ دومین عنصر مهم از بحث‌های بسیار مهم در رهبری است. افراد در زندگی همیشه با دو نقش مواجه هستند: عامل یا قربانی! متاسفانه اکثر مردم ما نقش قربانی را بازی می‌کنند.
قربانی بودن یعنی چه؟
قربانی بودن یعنی من مسئول زندگی و شرایط خودم نیستم و شخص دیگری مسئول و تصمیم گیرنده من است. ما دائم از مشکلات کشور و مسئولینی که مشکلات را به وجود می‌آورند، گلایه می‌کنیم اما واقعیت این است که آیا جایگزینی برای آنها وجود دارد؟ قربانی بودن تنها صورت مسئله را پاک می‌کند و در نهایت جامعه‌ای به وجود خواهد آمد که همه تقصیر را بر گردن دیگری می‌اندازند!
سومین عامل تاثیرگذار در رهبری
موضوع سوم و مهم در رهبری، یکی بودن حرف با عمل است. این یکی از سخت‌ترین وظایف رهبری است. در بسیاری از احادیث و سخنان بزرگان نیز در این باره صحبت شده است و به نظرم همه این اعمال زمانی درست است که به عنوان یک رهبر همه این ویژگی‌ها را در کنار سخت کوشی و پشتکار داشته باشیم. شاید بارها رمز ماندگاری و موفقیت تخفیفان را از من پرسیده‌اند و من گفته‌ام که ما خصوصیت سخت کوشی را بارها و بارها تمرین کرده‌ایم. من به شخصه انسان سخت کوشی هستم. گاهی افراد دغدغه رشد را دارند اما برای رشد تلاشی نمی‌کنند.
در تخفیفان شما به همراه خواهر خود (نگین دانشور) مجموعه را مدیریت می‌کنید. در مجموعه‌های مختلف نیز بنیانگذارهای متعددی دیده می‌شود. این موضوع حوزه‌ای به نام رهبری مشارکتی را به وجود آورده است. به نظر شما رهبری مشارکتی در مجموعه وجود دارد یا فقط یک فرد کسب و کار را رهبری می‌کند؟
در تخفیفان مدیریت را به دو قسمت تقسیم کرده‌ایم. یعنی مسئولیت قسمتی از کار با خواهرم (نگین دانشور) است که تمام تصمیم‌گیری‌های آن بخش به عهده ایشان است و من فقط خروجی و بازخورد دریافت می‌کنم. در عین حال یک نفر باید در سازمان تصمیم‌گیرنده باشد و مسئولیت کل مجموعه را برعهده بگیرد. رهبری مشارکتی یعنی در مسائل اجرایی مشورت و همکاری وجود داشته باشد اما یک نفر تصمیم نهایی را بگیرد.
نسبت به سال ۱۳۹۰ که شما تخفیفان را راه‌اندازی کردید شرایط بسیار متفاوت شده است. افراد زیادی رفته‌اند، مهاجرت کرده‌اند یا افراد جدید و سرمایه‌گذارهای جدیدی به این حوزه اضافه شده‌اند. نظر شما در رابطه با زمان گذشته و وضعیت حال حاضر چیست؟
ما در بازار حاضر سرمایه‌گذار نداریم. یک چرخه معیوب از اکوسیستم تشکیل شده است که درباره آن توضیح خواهم داد.
سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ ورود برخی بازیگران و سرمایه‌گذاران با استانداردهای جهانی، منجر به تغییرات بزرگی در سطح اکوسیستم استارتاپی شد. افرادی که متاسفانه در حال حاضر در این اکوسیستم نیستند و حضور ندارند. برای مثال؛ جناب آقای رحمانی که پایه‌گذار این تفکر در ایران بودند که من با ایشان ۵ سال سابقه همکاری در تخفیفان را داشته‌ام. ایشان طرز فکر، نگاه و عملکرد به‌خصوصی در حوزه استارتاپ‌ها داشتند. بعد از ایشان هیچ کاری در جای خود به خوبی انجام نگرفت. مدلی که الان وجود دارد، از مسیری که یک سرمایه‌گذار طی می‌کند تا نوع استراتژی، به خوبی انجام نمی‌شود.. بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در سطح دولتی و توسط دولت انجام می‌گیرد و بانک‌ها نیز با وجود هزینه‌هایی که داشتند موفقیت‌آمیز عمل نکردند. در نهایت خروجی‌ها نسبت به سرمایه گذاری‌های صورت گرفته، موفقیت‌آمیز نیست و سرمایه گذارها، نیز تنها ادعای سرمایه گذاری دارند.
برای مثال دیجی کالا و استارتاپ‌هایی مانند تخفیفان، بارها به دنبال سرمایه‌گذار بوده‌ایم. در حال حاضر سرمایه‌گذاری به معنای واقعی در اکوسیستم ما وجود ندارد. کسب و کارهایی مانند اسنپ نیز که موفق عمل کردند، سرمایه‌گذارهای خارجی داشته‌اند و تزریق پولشان به یورو و دلار بوده است. اگر بخواهم صادقانه بگویم یک چرخه ناقص از اکوسیستم در حال حاضر به وجود آمده‌است.
در حال حاضر برای این اکوسیستم چه کار باید کرد؟
ایران باید ارتباط خود را با سایر کشورها بهبود بخشد. ورود سرمایه‌گذار خارجی برای کسب‌وکارها اقتصاد ما را رونق می‌دهد. با توجه به شرایط موجود، با سرمایه گذاران و سرمایه گذاری‌های خرد و کوچک باید شرایط را پیش برد و منتظرباشیم چه می‌شود و شرایط کشور به چه سمتی خواهد رفت.
شرایط سرمایه‌گذاری حال حاضر مانند مریضی در بیمارستان است که فقط اکسیژن رسانی می‌شود و درمانی وجود ندارد! گاهی سرمایه‌گذاری‌ها انقدر اندک است که تنها می‌توان حقوق‌ها را پرداخت کرد و فایده‌ای برای استارتاپ‌ها ندارد.
به نظر شما این مسئله فرهنگی است؟ یعنی سرمایه‌گذاران اطلاعی از اهمیت سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارند یا اصلا نمی‌خواهند که سرمایه گذاری کنند؟
دو موضوع نقش مهمی در ورود سرمایه‌گذار دارد.
- نکته اول اینکه در فضای سرمایه‌گذاری، تورم و بازارهای موازی بحث جدی است. سرمایه گذارهای سنتی و شخصی سخت وارد این عرصه می‌شوند.
- نکته دوم اینکه سرمایه‌گذارها گاها نتیجه خوبی دریافت نمی‌کنند و بازگشت سرمایه ندارند. سرمایه‌گذارهای شخصی ترجیح می‌دهند تا سرمایه‌گذاری خود در بخش‌هایی مانند طلا، مسکن باشد که ریسک کمتری دارد. در نتیجه سرمایه‌گذارهای دولتی در این عرصه باقی می‌مانند.
در جامعه، نقل قول‌ها و حرف‌های زیادی از موفقیت زده می‌شود، همچنین الگوهای داخلی و خارجی زیادی از افراد معرفی می‌شوند. موفقیت از نظر شما چیست؟ آیا موفقیت همان چیزی است که مطرح شده است؟
من قصد بیل گیتس شدن را ندارم. موفقیت یک بحث نسبی است و من شخص خود را تنها عرض می‌کنم. برای خود چیزی را تعریف کرده‌ام. در پایان سال خود را با نازنین دانشور سال قبل مقایسه می‌کنم و اگر پیشرفت کرده باشم خوشحال می‌شوم. محقق شدن اهدافی که برای خود تعیین کرده‌ام برای من یک موفقیت است. اگر من خود، تیم و سازمان را یک پله ارتقا داده باشم به معنای موفقیت است.
در واقع موفقیت برای من یک مسیر است و یک اتفاق نیست. موفقیت در نهایت سخت کار کردن و هوشمند کار کردن و لذت بردن در مسیر است. اگر شما قله اورست را فتح کنید موفقیت نیست زیرا آن لحظه ماندگار نیست و تمام خواهد شد.
شما چند بار شکست خورده‌اید؟ چقدر شکست‌ها آدم را می‌سازند؟
اگر با نگاهی دیگر به شکست نگاه کنیم، پایه‌ی مرحله‌ی دیگر می‌شود! آدم‌ها وقتی مسیری را می‌روند اما چیزی به دست نمی‌آورند یا شکست می‌خورند یک دست‌آورد ارزشمند است. یعنی چیزی را بلدند یا راهی را رفته‌اند که من و شما بلد نیستیم.
چگونه می‌توان مدیرعامل خوب و مادری موفق بود ؟
به نظر من امکان پذیر نیست! من در خانواده سنتی بزرگ شده‌ام. مادر من انتظارات متفاوتی از من دارد و همسر من انتظارات متفاوتی از من به عنوان همسر دارد. من تا به حال بسیار تلاش کرده‌ام توازن ایجاد کنم اما موفق نشده‌ام. انسان دارای توان و زمان محدودی است که می‌تواند آن را تنها متمرکز روی یک کار کند. مدیریت همه نقش‌ها در کنار یکدیگر مهارتی است که من تا به حال کسب نکرده‌ام. شما نمی‌توانید در عین حال مدیر خوب و مادر یا پدر خوب باشید، اما می توانید بجای اینکه مادر عالی بودن یک مادر کافی باشید و وظایف خود را انجام دهید.
کرونا تاثیر بسیار زیادی روی کسب و کاری مثل تخفیفان داشته‌است. درست است؟
ما در سال ۹۸ با نت برگ ادغام شدیم. ۶ اسفند ۹۸ بیماری کرونا به ایران آمد. شرایط خیلی سختی را به وجود آورد و ما هر کاری برای نجات شرکت انجام دادیم. در آن نقطه، نامه‌ی استعفای خود را نوشته بودم اما به این فکر کردم که من به عنوان نازنین دانشور بارها از تعهد صحبت کرده‌ام و برای همه چیز راهکار داشته‌ام و در هر شرایطی جنگیده‌ام. اگر در این نقطه من از تخفیفان جدا شوم، مجموعه از بین می‌رود.
حال وقتی که به آن نقطه نگاه می‌کنم به همکاران و سرمایه‌گذارانی که در آن شرایط همراه ما بودند، افتخار می‌کنم.
کرونا برای من با همه سختی‌هایش تجربه والایی را به وجود آورد و بالاخره در۲ ماه اول ما استراتژی‌هایی که از قبل نوشته بودیم را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدیم که مسیر درستی داریم و فقط باید کمی سریعتر و قوی‌تر پیش برویم. در نتیجه سرویس پرداخت آنلاین و پرداخت در محل را راه اندازی کردیم.
در تخفیفان حال حاضر چند نفر هستید ؟
ما در حال حاضر تقریبا صد و پنجاه نفر با تمامی نیروها هستیم. در حال جذب نیرو نیز قرار داریم.
جذب سرمایه شما از کجا و به چه صورت بوده‌است؟ چقدر بوده‌است؟
اجازه گفتن اینکه از کجا بوده و چقدر بوده‌است را ندارم اما از قبل بیماری کرونا نیز در فرایند جذب سرمایه بوده‌ایم .
پشت هر کسب و کار موفقی، رهبری است که از حرکت بازنمی‌ایستد!
در نتیجه زمانی که به عقب برمیگردیم و نگاهی به تاریخچه رهبری می‌اندازیم، متوجه می‌شویم که رهبری از زمان تشکیل گروه‌ها و جوامع کوچک وجود داشته است و همواره رهبران زیادی در دنیا وجود دارند که به مدیریت و راهبری گروه‌های کوچک و بزرگ خود بر اساس معیارها و ملاک‌های مختلفی می پردازند.
کسب وکار‌ها و استارتاپ نیز از این قاعده مستثنی نیستند و رهبری در این بخش‌ها نیز نیازمند تلاش، پشتکار، آینده‌نگری و برنامه‌ریزی است که بتوان به وسیله آن کسب و کار را در مسیری قرار داد که همیشه یک گام رو به جلو باشد. این‌ها فقط در صورتی میسر است که رهبری توانمند در راس کارها قرار بگیرد و بتواند ارزش‌گذاری کند.
